Politiek dier

Terwijl veel Nederlanders zich nog op de camping vermaken met de Millenium Trilogie, gebruik ik de vrije uurtjes deze zomer om mijn hersencellen vol te pompen met meer educatieve lectuur. Ik heb voor dit doel zelfs een leesstoel aangeschaft, met eronder een stapeltje dieren-, (cultuur)psychologie- en dierenpsychologieboeken. Het eerste leesvoer dat ik op mijn splinternieuwe deckchair heb verorberd is Chimpanseepolitiek. Dat leek me gezien de in volle gang zijnde formatie een aardige keuze.

En boy, was het leerzaam! Ook in Burgers’ Zoo (toen nog minder modernistisch ‘Burgers Dierenpark Arnhem’ genoemd) werd eind jaren zeventig – de periode dat de gebeurtenissen in het boek plaatsvinden – volop politiek bedreven. Het eerste deel van het boek beschrijft twee machtswisselingen, waarin het vooral draait om het driemanschap Yeroen-Luit-Nikki. Door middel van wisselende allianties komen alle drie de dominante mannetjes een keer aan de macht, hoewel ze als leider niet allemaal even succesvol blijken.

Apen hebben geen blackberry’s en doen niet aan twitteren, ze kunnen zelfs niet praten, maar het politieke proces verschilt nauwelijks van wat we dagelijks bij Nova/Den Haag Vandaag kunnen aanschouwen. Ook zonder gadgets kun je imponeren, manipuleren en strategieën plannen. Met Chimpanseepolitiek heeft Frans de Waal een fascinerend verslag geschreven over coalitievorming met loyale en minder trouwe bondgenoten, machtstrijd en mannelijke dominantie. Politiek is ook voor onze chimpanseenichten en – vooral – -neven een uiterst serieuze aangelegenheid.

Ik heb altijd geloofd dat de verschillen tussen mens en dier (en dan zeker tussen ons en onze nauwste verwanten de chimpansees) vele malen kleiner zijn dan velen verkiezen te geloven. De Waal toont aan hoevéél we op elkaar lijken. Of zoals hij het zelf zegt: ‘Toen Aristoteles de mens een politiek dier noemde, kon hij niet weten hoezeer hij in de roos schoot.’

Volgens de flaptekst raadde Newt Gingrich het boek aan als verplichte kost voor politici toen hij voorzitter was van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden. Misschien moeten de politieke dieren die het Binnenhof bevolken het boek snel ook nog even lezen, dan wordt er in de volgende regeringsperiode misschien eens echt werk gemaakt van dierenrechten en dierenwelzijn.